24 listopada 200970 rocznica wybuchu II wojny światowej, największej tragedii w dziejach ludzkości, to okazja do refleksji na temat działań okupantów wobec polskich rodzin. Również tucholskie rodziny ucierpiały od zbrodniczej machiny hitlerowskiej i sowieckiej, obficie zrosili krwią ziemię borowiacką, zginęli śmiercią męczeńską w hitlerowskich obozach zagłady, sowieckich łagrach oraz z rąk oprawców ukraińskich. Ginęli ludzie będący poza zasięgiem działań wojennych, dlatego, że byli patriotami, działaczami społecznymi, niepodległościowymi, sprawowali urzędy, wywodzili się z inteligencji.
Jedną z rodzin, która doznała wyjątkowych cierpień w tym czasie była rodzina Gabrychów z Tucholi. Tragiczne losy Waleriana Gabrycha i jego czterech synów oraz Franciszka i Bronisława Gabrycha - ofiar bestialskiego terroru są mało znane naszemu lokalnemu społeczeństwu, a w szczególności młodzieży tucholskiej. Pamięć o śmierci tych cichych bohaterów jest niemym krzykiem przeciwko złu i wojnie. Pokazuje nam, jaki straszny los „ludzie zgotowali ludziom". Ukazanie biografii i drogi życiowej seniora rodu Gabrychów i jego synów, aż do chwili śmierci jest wyrazem hołdu
i pamięci złożonej tym synom ziemi tucholskiej.
Walerian Gabrych (mistrz szewski, radny, działacz niepodległościowy) i jego syn Kazimierz (student) - rozstrzelani przez hitlerowców w Rudzkim Moście. Alojzy (nauczyciel, oficer rezerwy) z rąk sowieckich oprawców w Katyniu, Franciszek Ksawery (ksiądz) doprowadzony do śmierci w obozie koncentracyjnym Dachau, Anastazy (nauczyciel) wraz z żoną i dwiema córkami zamordowany przez ukraińskich bandytów. Niemcy rozstrzelali też w Rudzkim Moście brata Waleriana - Franciszka
i jego syna Bronisława.
O tragedii rodziny Gabrychów opowiedzieli uczniowie Gimnazjum nr 1 im. dra Kazimierza Karasiewicza w Tucholi - współorganizatorzy spotkania. Referat opracowała Urszula Rezmer, a wygłoszony został w oprawie poezji i muzyki przez Paulinę Łapkę Annę Smolińską, Michała Żygowskiego, Michalinę Grabowską. Wiersze recytowali Kornelia Kościukiewicz, Oliwia Brzezińska, Anika Jabłońska. Prezentację multimedialną złożoną z rodzinnych fotografii, dokumentów i notatek prasowych przygotował Damian Kłodziński.
W spotkaniu licznie uczestniczyli potomkowie Waleriana i Franciszka Gabrychów, uczniowie tucholskich szkół, zainteresowani tematem mieszkańcy regionu, władze samorządowe.
Na wystawie towarzyszącej spotkaniu wyeksponowano zdjęcia ze zbiorów rodziny Gabrychów.
10 róż stanowiących dekorację, symbolizujących każdą z tragicznie zmordowanych osób, po spotkaniu złożonych zostało przez uczniów pod pomnikiem - mauzoleum ofiar II wojny światowej.
